aPTT testi karaciğerin üretim fonksiyonlarını yerine getirip getirmediğini değerlendirmede ve kan pıhtılaşması sorunu yaşayan kişilere teşhis koymakta kullanılır.

aPTT Nedir?

aPTT testi (aktif parsiyel tromboplastin zamanı testi);

Kanınızın pıhtılaşma süresini ölçen bir kan testtir. Vücudumuzda bir yaralanma ya da hasardan ötürü kanama başladığında önce kandaki trombositler o bölgede geçici bir tıkaç oluşturur, ardından kanamayı önlemekle görevli proteinler bu bölgeye doğru ilerler. Proteinler hasarlı bölgeye ulaştığında oluşan geçici tıkacı güçlü ve kalıcı hale getirerek kan pıhtısı oluştururlar. Bu pıhtılaşma sayesinde kanamanın durması sağlanır.

aPTT testi bazı proteinlerin miktarını ve işlevini yerine getirip getiremediğini ölçer. PTT testi olarak adlandırılan test ile aPTT testi aynı değerleri ölçer. aPTT testinde farklı olarak pıhtılaşma süresini hızlandıran ve daha dar bir referans aralığı veren aktivatör madde bulunur. Yani aPTT testi PTT testine göre daha hassas bir sonuç verir. (PTT testi terk edilmiştir, artık çalışılmaz bence bu paragrafa gerek yok)

Doktorunuz, yaşanan tabloyu tüm netliğiyle anlamak için aPTT testinin yanı sıra başka pıhtılaşma faktörlerini de ölçen protrombin zamanı (PT) testinin sonuçlarını da görmek ister. Bu nedenle aPTT ve PT testi çoğu zaman birlikte istenir.

aPTT Testi Ne Zaman Yapılır?

aPTT testi nadir görülen kanama bozukluklarını tespit etmek için yapılır. Doktorunuz, şikayetler ve muayene bulguları bu tip bir sağlık sorununu işaret ediyorsa bu testin yanı sıra başka testlerin de yapılmasını ister.

aPTT testinin yapılmasını gerektirecek kanama bozukluğuna dair bazı belirtiler şunlardır…

• Kolayca kanama yaşamak ve kanamalarınızın uzun süreler boyunca devam etmesi,
• Kadınlarda adet döneminin ağır geçirilmesi,
• Basit çarpmalarda bile morarmalar oluşması,
• Dışkı ve idrarınızda kan görülmesi,
• Sık sık burun kanaması yaşanması,
• Diş etlerinde kolayca kanama görülmesi.
• Kronik karaciğer hastalığı şüphesi

Bu belirtilerin dışında sağlık durumuzla ilgili bazı etkenler de aPTT testinin yapılmasını gerekli kılabilir. Bu durumlar şöyle sıralanır…

• Kanınızın pıhtılaşmasına sebep olabilecek karaciğer hastalığınızın bulunması,
• Birden fazla düşük yapma geçmişinizin olması,
• Damarlarınızda beklenmedik kan pıhtılarının oluşması,
• Kanama riskinin bulunduğu ameliyata girecek olmanız,
• Kan inceltici ilaç kullanımı,
• Bağışıklık sisteminin otoimmün hastalıklar nedeniyle pıhtılaşma faktörlerine zarar vermesi.
• Viral hepatit, kronik alkol kullanımı, akut/kronik karaciğer yetmezliği.

aPTT Düşüklüğü Nedir?

Kanınızın pıhtılaşma süresinin normalden daha kısa olduğunu gösterir. Sık görülmeyen bu durum kan pıhtılaşması riskinizin daha fazla olduğu, kadınlarda düşük yapma riskinizin daha yüksek olduğu anlamına gelir. aPTT düşüklüğünün nedenini anlamak için doktorunuz başka testler de isteyebilir.

aPTT Yüksekliği Nedir?

aPTT ölçümünüzün yüksek çıkması kanınızın daha yavaş pıhtılaştığı anlamına gelir. Bu durumun arkasında birçok neden olabilir.

Karaciğer Sorunları: İnsan bedeninde pıhtılaşma faktörlerinin çoğunun sentezlendiği yer karaciğerdir. Karaciğerde yaralanma ya da yaşanan bir hastalık nedeniyle oluşan hasar aPTT süresinin arkasındaki olabilir. Otoimmün hastalıklar arasında yer alan antifosfolipid antikor sendromu veya lupus antikoagülan sendromu gibi otoimmün hastalıklar bağışıklık sistemine saldırarak pıhtılaşma faktörlerine zarar verir.

Von Willebrand Hastalığı: Von Willebrand Hastalığı kanama bozukluklarının en yaygın nedenidir. Cinsiyet ayırımı yapmayan hastalık, kalıtsal özelliktedir ve ailenizdeki diğer kişilerde de görülebilir. Von Willebrand faktör adı verilen proteinin eksikliği hem pıhtılaşma sağlayan hürelerin işlevini hem de pıhtılaşma proteinlerinin çalışmasını bozar. Hafif vakalar ömür boyunca tanı bile almadan yaşarken ağır yaşanan vakalarda aPTT süresinin uzamasına neden olabilir. Buna karşın diğer kanama sorunlarına göre etkileri daha azdır.

Düşük K Vitamini: Bazı kan pıhtılaştırma faktörlerinin görevini yapabilmesi için K vitaminine ihtiyaç duyulur. Düşük K vitamini nadir görülen bir durumdur çünkü sağlıklı bir barsak yapısına sahip olan herkesde barsak bakterileri tarafından yeterince K vitamini üretilir.  Bu sorunun yaşanması için beslenmenizde ciddi sorunların olması gerekir. Yeterli K vitamini almanıza rağmen seviyelerin düşük çıkması sindirim sisteminizden kaynaklanan emilim sorunlarına işaret edebilir. Öte yandan uzun antibiyotik kullanımı da yararlı bakterileri öldürdüğünden K vitamini emiliminin azalmasına neden olabilir.

Hemofili: Genetik geçişli, nadir rastlanan bir kanama sorunudur. Hemofili vakaları çoğunlukla erkeklerde ortaya çıkar. Hemofili hastalarında, kanın pıhtılaşma faktörleri sorunludur. Hemofili hastalarının bazı vakalarında kanama miktarı çok fazla olabilir.

Yaygın Damar İçi Pıhtılaşması: Yaygın damar içi pıhtılaşması nadir görülen, önemli bir sağlık sorunudur. Bu hastalığa ağır enfeksiyonlar, yanıklar, yaralanma ve kanser sebep olabilir. Yaygın damar içi pıhtılaşmada başlangıçta vücutta küçük pıhtılar oluşur. Bu pıhtıların oluşmasından sonra ciddi kanamalar yaşanır. Rahatsızlığın erken döneminde aPTT süresi kısalırken ilerleyen evrelerde süre uzamaya başlar.

Kan İnceltici İlaç Kullanımı: Felç ya da kalp krizi riski taşıyanların ya da geçirenlerin kullandığı bazı kan inceltici ilaçların doğru miktarda alınıp alınmadığını anlamak için doktorları aPTT testine ihtiyaç duyabilir. Bu ilaçları kullanmanın riski aşırı kanamaya neden olabilir. Bu nedenle hastaların belirli aralıklarla düzenli olarak aPTT testi yaptırmaları gerekir.

Normal aPTT Değeri Kaç Olmalıdır?

Normal aPTT değeri 30 – 40 saniye arasında olmalıdır. Fakat kan inceltici ilaç tedavisi görüyorsanız bu değerin 60-80 saniye aralığında olması beklenir.